सिंधू नदी प्रणालीमध्ये आपण सिंधू नदी आणि तिच्या उपनद्या (चिनाब, झेलम, रावी, बियास, सतलज, नुब्रा आणि श्योक) बद्दल वाचतो.
सिंधू नदी प्रणालीची
सिंधू नदी तिबेट (चीन) मधील मानसरोवर सरोवराजवळील बोखर-चू हिमनदीतून उगम पावते.
सिंधू नदी तिबेट (चीन) मधून भारताच्या वरच्या भागातून म्हणजेच भारताच्या दोन राज्यांमधून, लडाख आणि जम्मू आणि काश्मीरमधून वाहते आणि पाकिस्तानच्या दक्षिण भागात अरबी समुद्रात विलीन होते.
सिंधू नदी लेहमधील दामचोक येथून भारतात प्रवेश करते.
जेव्हा सिंधू नदी भारतात प्रवेश करते तेव्हा ती गिलगिटजवळ एक खूप मोठी दरी (बुंजी घाट) बनवते. बुंजी घाट ही भारतातील सर्वात मोठी दरी आहे.
सिंधू नदीची दरी (बुंजी घाट) ही जगातील सर्वात खोल नदीची दरी आहे. ती ५,२०० मीटर खोल आहे आणि नांगा पर्वतजवळ आहे.
सिंधू नदी भारतातील जसकर आणि लडाख पर्वतरांगांमधून वाहते.
सिंधू नदीची लांबी – २८८० किमी
जेव्हा ही नदी तिबेट आणि लेह (लडाख) च्या प्रदेशात वाहते तेव्हा तिला “सिंगी खांबन” किंवा “सिंहाचे तोंड” असेही म्हणतात.
या भागात सिंधू नदीचा प्रवाह इतका वेगवान आहे की जेव्हा ती तिथून जाते तेव्हा तिच्या प्रवाहाचा आवाज सिंहाच्या गर्जनासारखा येतो असे म्हटले जाते, त्यामुळे तिला सिंघे खंबान असे म्हणतात.
सिंधू नदी कोणत्या पर्वतरांगातून उगम पावते?
सिंधू नदी तिबेटमधील कैलास पर्वतरांगातून उगम पावते.
भारतात प्रवेश करण्यापूर्वी सिंधू नदी कोणत्या दोन पर्वतरांगांमधून वाहते?
भारतात प्रवेश करण्यापूर्वी सिंधू नदी काराकोरम आणि लडाख पर्वतरांगांमधून वाहते आणि भारतात प्रवेश केल्यानंतर ती जसकर आणि लडाख पर्वतरांगांमधून वाहते.
सिंधूच्या उपनद्या
सिंधू नदीच्या उपनद्या चिनाब, झेलम, रावी, बियास, सतलज, नुब्रा आणि श्योक आहेत.
चिनाब नदी
चिनाब नदी हिमाचल प्रदेशच्या वरच्या भागातून उगम पावते आणि जम्मू आणि काश्मीरमधून वाहते आणि पाकिस्तानमधील सिंधू नदीला मिळते. ही सिंधू नदीची सर्वात मोठी उपनदी आहे.
सिंधू नदी प्रणालीतील इतर सर्व उपनद्या (झेलम, रावी, बियास, सतलज) प्रथम चिनाब नदीला मिळतात, त्यानंतर चिनाब नदी सिंधू नदीला मिळते.
झेलम नदी
झेलम नदी जम्मू आणि काश्मीरमधील वेरीनाग तलावाजवळ उगम पावते आणि येथून वायव्येकडे वाहते. येथून पुढे, ही नदी भारत आणि पाकिस्तानची सीमा बनवते आणि पाकिस्तानला जाऊन चिनाब नदीला मिळते.
जम्मू आणि काश्मीरची उन्हाळी राजधानी श्रीनगर या नदीच्या काठावर वसलेली आहे.
भारत आणि पाकिस्तानची सीमा बनवणारी नदी कोणती आहे?
झेलम नदी, कारण ही नदी उत्तरेकडून दक्षिणेस भारत आणि पाकिस्तानच्या सीमेवर ९० अंशांवर वाहते, म्हणून तिला भारत आणि पाकिस्तानची सीमा बनवणारी नदी म्हणतात.